سخنرانی برای عموم، کار آسانی نیست. وقتی در مقابل جمعی از مردم قرار بگیریم و یا بخواهیم نکاتی را در یک ویدیوی آموزشی تدریس کنیم، مطمئنا پیش از آن دچار استرس می‌شویم. قطعا هیچ سخنرانی علاقه ندارد که مانند یک ربات صحبت کند و حوصله‌ی شنونده‌ها و بیننده‌های خود را سر ببرد. به همین دلیل، برای این کار پیش از هرچیز نیاز به دانستن و تمرین تکنیک‌هایی است تا یک سخنرانی حرفه‌ای داشته باشیم.
سخنرانی حرفه‌ای
به طور کل یک الگوی مشخص و خاصی برای سخنرانی جذاب و موثر وجود ندارد. هر فردی می‌تواند با هر روشی محتوا و مطالب خود را به مخاطبانش انتقال دهد. برخی از سخرانان می‌خواهند سبک خودشان را داشته باشند، برخی نیز تقلید کنند و یا همان‌طور که همیشه صحبت می‌کنند در مقابل مردم حاضر شوند. همه‌ی این‌ها نیازمند آن است که بدانید چگونه باید این کار را انجام دهید. و پیش از شروع، چه تمرین‌هایی را انجام دهید تا سخنرانی‌ای روان و گیرا داشته باشید.
در ادامه باهم چند ترفند را می‌خوانیم تا به شما کمک کند صدای مناسبی برای تلفظ کلمات و ارائه‌ای بدون استرس داشته باشید. چگونه به اعتماد به نفس بیشتری برسید و کنترل سخنرانی را برعهده بگیرید. این تکنیک‌ها ساده و بسیار کاربردی‌اند. آنها به راحتی قابل اجرا هستند و به شما کمک می‌کنند تا ارائه‌ی خود را به صورت مؤثرتر انجام دهید و سخنرانی حرفه‌ای داشته باشید.
۱. نفس بکشید.
اولین تمرین برای سخنرانی عمومی، تمرکز بر روی تنفس است. برای اینکه خوب صحبت کنیم، باید خوب نفس بکشیم و این به معنای تنفس درست و استفاده‌ی کامل از ریه‌هاست. اضطراب یا عصبی بودن غالباً از طریق تنفس کوتاه بوجود می‌آید و به نوبه خود بر صدا تأثیر می‌گذارد. این اتفاق ممکن است تن صدا را بالا ببرد، دامنه و کارایی آن را نیز کاهش دهد. به همین دلیل توصیه می‌کنیم این تمرین‌ها قبل از سخنرانی انجام دهید:
- در یک وضعیت راحت بایستید.
- پاهای خود را با عرض شانه هماهنگ کنید.
- به جای اینکه زانوی خود را قفل کنید، وزن بدن را به طور مساوی بر روی دو پا تقسیم کنید.
- آگاهانه شانه های خود را رها کرده و شل کنید.
- دستان خود را روی شکم خود قرار دهید.
- هنگامی که به خوبی نفس بکشید، دستان شما در حالت دم و بازدم بالا و پایین می‌رود.
- دم را با بینی انجام دهید و به آرامی تا ۴ بشمرید. در این حالت می‌توانید دیافراگم را احساس کنید.
- بازدم را از طریق دهان انجام دهید و تا ۴ بشمرید. اکنون دیافراگم خود را که در حال باز شدن است احساس می‌کنید.
- چندین دور دم و بازدم را با ۴ شماره انجام دهید تا زمانی که مطمئن شوید شانه ها، معده و پاها در حالت آرامی قرار دارند.
- پس از تسلط بر ۴ شمارش، آن را افزایش دهید.
- با تمرین منظم، به زودی قادر خواهید بود تا آن را برای شمارش ۸ یا حتی ۱۰ هم انجام دهید.
۲. صدای خود را گرم کنید.
تمرینات آوازی که به آزادسازی صدا کمک می‌کنند، برای این کار بسیار موثرند. این تکنیک‌ها به فک، صورت و گلوی شما احساس راحتی می‌دهند. با این کار دیگر لرزش صدا نخواهید داشت. اکثر خواننده‌ها، پیش از آنکه بر روی صحنه قرار بگیرند این تمرینات را انجام می‌دهند. تمرین‌هایی مانند تقویت صداهای اصلی ( آ – ای – او – -َ-ِ-ُ )، استفاده از حرف “ز”، خواندن مصوت “ای”، هامینگ (humming) و خمیازه (نفس عمیق و در بازدم آزادسازی صدا) می‌تواند به داشتن صدایی رسا کمک کند.
۳. مقابل آینه تمرین کنید.
بسیاری از ما از تصور اینکه مقابل عده‌ای از مردم قرار بگیریم و سخنرانی کنیم دچار استرس می‌شویم. از اینکه چگونه ظاهر شویم و شروع به صحبت کردن کنیم و چه بازخوردی بگیریم. البته همه‌ی ما اینگونه نیستیم. آن‌هایی که به طور کل از اعتماد به نفس زیادی برخوردارند، شاید راحت ترین و جذاب ترین کار برایشان سخنرانی باشد.
برای مقابله با این موضوع، شروع به تمرین کردن مقابل آینه کنید. به نوعی فیلم‌بردار و شنونده‌ی خود باشید. این تمرین اگر به صورت مداوم انجام شود، تنش شما را برای رودررویی با مخاطب خواهد گرفت و پس از مدتی از تغییری که در صحبت کردن خواهید داشت، شگفت‌زده می‌شوید.
۴. صدا و تصویر خود را ضبط کنید.
ممکن است بسیاری از ما حتی تحمل شنیدن صدای خود را هم نداشته باشیم. اما این به این معنی نیست که هیچ‌وقت حرف نزنیم. برای یک سخنرانی حرفه‌ای آنچه اهمیت دارد قدرت بیان ماست. اینکه بدانیم کیفیت صدایمان به چه شکل است؟ چگونه آن را تقویت کنیم؟ آیا روش‌هایی برای تلفظ و اَدای درست کلمات وجود دارد؟ چگونه از آنها استفاده کنیم؟ و صدها راه‌حل دیگر.
برای این کار سعی کنید متن سخنرانی خود را خوانده و صدایتان را ضبط کنید. وقتی صدا و خوانش خود را می‌شنوید به ایراداتی که در حین صحبت کردن دارید، آگاه خواهید شد. البته توصیه می‌کنیم اگر دوربین در اختیار دارید، یک ویدیو از خود بگیرید. با این کار با نحوه بیان و زبان بدن خود در هنگام سخنرانی بیشتر آشنا می‌شوید.
۵. تماس چشمی برقرار کنید.
در مکالمات روزمره، زمانی که با شخصی صحبت می‌کنیم، در واقع با او همزمان ارتباط چشمی هم برقرار می‌کنیم. این کار به نوعی به گفتگوی ما معنا می‌بخشد و شما به عنوان سخنگو، احساس می‌کنید که فرد مقابل به شما گوش می‌کند. و یا به عنوان شنونده، احساس می‌کنید به طور مستقیم با شما صحبت می‌شود.
برقراری ارتباط چشمی توسط یک سخنران با مخاطبان خود در مقابل دوربین و یا جمع، باعث می‌شود که احساس کنند شما شخصاً با آنها صحبت می‌کنید. این تاییده به معنی برقرار ارتباط موثر با بیینده‌هاست و به اعتماد به نفس شخص شما هم کمک بسزایی می‌کند.
۶. خودتان باشید.
ممکن است بگویید: ” از اینکه امروز اینجا و در خدمت شما هستم، بسیار خوشحالم” اما به نظر برسد که به هیچ وجه خوشحال نیستید و یا حتی انگار به اجبار صحبت می‌کنید. در واقع با این کار باعث ایجاد تعارض برای مخاطبان می‌شوید. زیرا سخنان شما با لحن و حالتی که در چهره یا صدا دارید کاملا متفاوت است.
اگر می‌گویید “خوشحالم” واقعا خوشحال باشید و این کلمه را با مفهوم اصلی آن بیان کنید. علاوه بر این تمرین بیان کلمات مهم مانند: ناراحتی، غم، شادی، امید، تلخ، عصبانی و … در انتقال صحیح احساس شما و هدفی که دارید به مخاطب بسیار موثر است. به یاد داشته باشید که برای اینکه سخنرانی حرفه‌ای داشته باشد، شما باید همان فردی باشید که ادعا می‌کنید هستید.
۷. سرعت گفتار خود را تنظیم کنید.
معمولا می‌گویند افرادی که دچار اضطراب و تنش هنگام سخنرانی می‌شوند، سرعت بیان مطالب خود را ناخودآگاه آنقدر بالا می‌برند که شنونده بسیاری از کلمات را نمی‌شنود. یکی از راه‌هایی که می‌توانید برای کاهش استرس و پایین آوردن سرعت بیان خود انجام بدهید این است که صدای خود را ضبط کنید و به آن گوش دهید. ببینید وقتی یک جمله را بیان می‌کنید، با چه سرعتی اگر خوانده شود بهتر است. شاید لازم باشد یک جمله در متن را سریع و یکی از آنها آهسته بیان کنید. با این تمرین می‌توانید لحن گفتار خود را پیدا کرده و مطالب را درست به گوش مخاطب برسانید.
۸. واضح صحبت کنید.
منظور از وضوح در کلام این است که مخاطب متوجه سخنان ما شود. اینکه پیش از اجرا ندانیم برای چه قشر با چه سطحی می‌خواهیم صحبت کنیم، قطعا ما را در حین سخنرانی دچار مشکل خواهد کرد. همچنین توصیه می‌شود که در بیان کلمات دقت داشته باشید. تلفظ صحیح کلمات سخت و یا ناشناخته را یاد بگیرید و آنها را بارها تمرین کنید.
۹. زبان بدن را فراموش نکنید.
برای اینکه یک سخنران موفق و تاثیرگذار باشید، ارتباط غیر کلامی (حرکاتی که در هنگام صحبت کردن دارید) باید به طور مشخص مکمل گفتار شما باشد. به عبارت دیگر، آنها باید هماهنگ با هم کار کنند! پیش‌تر در مقاله‌ای دیگر از اهمیت زبان بدن صحبت کرده‌ایم. شما باید بدانید در هنگام بیان کلمات و مطالب، چگونه بدن، صورت و دستان خود را حرکت دهید. این کار علاوه بر بالابردن اعتماد به نفس شخصی شما، در انتقال صحیح مفاهیم و داشتن یک سخنرانی حرفه‌ای کمک فرآوانی می‌کند.
۱۰. چه اشتباهی ممکن است رخ دهد؟
یک سخنران، باید پیش از آغاز برنامه خود بداند که چه اتفاقی در حین اجرای او می‌خواهد بیفتند. درباره‌ی چه موضوعی باید صحبت کند. چه مشکلی اگر رخ دهد، ممکن است در سخنرانی او تداخل ایجاد کند؟ این سوالات مهم باید قبل از هرچیزی پاسخ داده شوند. باید متن سخنرانی بارها تمرین و اصلاح شود تا بدون مشکل آن را بخوانید. با انجام این کار، بخش‌هایی را که می‌تواند مشکل ساز باشد شناسایی کرده و پیش از این که در واقعیت اتفاق بیفتد، اقدامات لازم برای اصلاح آنها انجام می‌دهید.
و در نهایت …
سخنرانی حرفه‌ای بیش از هر چیز نیاز به تمرین کردن دارد. به اینکه روز به روز صدا و بیان خود را بیشتر بشناسید و اگر نیاز به اصلاح است آن را رفع کنید. هرچه در این راه از تجربیات دیگران و همچنین مطالب آموزشی بیشتر بهره ببرید، در آینده‌ی نه چندان دور سخنران موفقی خواهید شد.
